Scenario’s met biodiversiteitsmaatregelen op Nederlandse landbouwgrond: gevolgen voor voedselproductie en biodiversiteit
De biodiversiteit neemt sterk af en de landbouw draagt bij aan die afname. De Europese Commissie wil daarom dat er op een grotere areaal landbouwgrond maatregelen worden genomen om biodiversiteit te bevorderen. Zulke maatregelen gaan vaak ten koste van voedselproductie. De mate waarin dat het geval is, hangt af van het type maatregelen en de schaal waarop ze worden geïmplementeerd. De Europese Commissie geeft zelf weinig details over de invulling van de biodiversiteitsmaatregelen die ze beogen. Daarom verkenden wij hoe biodiversiteitsmaatregelen op landbouwgrond vorm zouden kunnen krijgen, en wat dan de gevolgen voor voedselproductie en biodiversiteit zouden zijn.
We vertaalden biodiversiteitsmaatregelen die door experts worden voorgesteld naar twee landgebruiksscenario’s voor de Nederlandse melkveehouderij. Deze scenario’s vertegenwoordigden verschillende benaderingen: het nemen van gerichte maatregelen voor bepaalde soorten versus het nemen van algemene maatregelen voor biodiversiteit. Het scenario met gerichte maatregelen focuste op weidevogels en bestond uit de ontwikkeling van kruidenrijk grasland, vernatting en aangepast maaibeheer in aangewezen weidevogelgebieden. Het scenario met algemene maatregelen bestond uit de ontwikkeling van een landelijk netwerk van nieuwe natuur en extensieve landbouw in combinatie met een importstop voor veevoer.
Voor beide scenario’s beoordeelden we mogelijke gevolgen voor voedselproductie en biodiversiteit ten opzichte van huidig landgebruik in de Nederlandse melkveehouderij. Daarvoor rekenden we aan de hoeveelheid veevoer die kan worden geproduceerd en een maat voor relatief biodiversiteitsverlies. In het scenario met gerichte maatregelen werd per ha 3% minder energie aan veevoer geproduceerd dan in de uitgangssituatie, in het scenario met algemene maatregelen 41% minder. Het relatieve biodiversiteitsverlies nam af van 0.17 in de uitgangsituatie naar 0,16 in het scenario met gerichte maatregelen en 0,10 in het scenario met algemene maatregelen.
De genomen maatregelen zorgden dus voor een biodiversiteitstoename, maar gingen ten koste van voedselproductie. Als productiedoelstellingen niet verminderen, bestaat het risico dat ‘verloren’ voedselproductie verplaatst naar elders, en daar ten koste gaat van biodiversiteit. Beter begrip van de trade-off tussen biodiversiteitsbehoud en voedselproductie, en de mogelijke gevolgen daarvan, is daarom essentieel.